Voordat we de inhoudelijke discussie weergeven die de basis vormen voor de drie scenario’s, bespreken we eerst een aantal termen die er voor sleutelberoepen in omloop zijn. In het publieke debat spreekt men van ‘vitale beroepen’, ‘cruciale beroepen’, ‘onmisbaar’, ’maatschappelijk’ of ‘essentieel’. Hoe deze termen ingevuld worden en hoe zij zich tot elkaar verhouden is onderwerp van de volgende paragraaf.

Maar wanneer heeft een beroep maatschappelijke betekenis? Wat vinden we wel of geen sleutelberoep, en waarop worden dergelijke standpunten gebaseerd? Op basis van een kleine literatuurstudie hebben we de argumenten voor bepaalde sleutelberoepen op een rij gezet. Doel van dit hoofdstuk is om overzichtelijk te maken welke afwegingen er gemaakt kunnen worden in het aanwijzen van een bepaalde beroepsgroep als sleutelberoep. Dit leidt aan het einde van het hoofdstuk tot drie scenario’s. Ieder scenario heeft zijn sterke en zijn zwakkere kanten. Wat je als beleidsmaker of onderzoeker ook zal kiezen, er zal altijd sprake zijn van een vorm van in- en uitsluiting van andere beroepsgroepen die niet als sleutelberoep worden aangemerkt. Toch, dit in ogenschouw genomen, kan er basis van een aantal hoofdpunten een keuze worden gemaakt. Deze punten zullen in het tweede paragraaf worden toegelicht, alsmede de eigen keuze die we in het vervolg van dit onderzoeksprogramma voor sleutelberoepen zullen maken. Hiermee geeft dit hoofdstuk antwoord op de tweede en derde deelvraag:

Deelvraag 3:   Op basis van welke afwegingen kan een keuze voor sleutelberoepen worden gemaakt in beleid of onderzoek?

Deelvraag 4:   Welke keuze maken wij in het vervolg van dit onderzoek, en waarom?

In verschillende gemeenten worden voorrangsregelingen toegepast voor het huisvesten van specifieke beroepsgroepen. De Gemeente Amsterdam heeft de keuze gemaakt voor de drie groepen zorg, onderwijs en politie (Gemeente Amsterdam 2022b). Met behulp van de voorrangsregeling kunnen burgers uit deze beroepsgroepen, mits ze aan een aantal voorwaarden voldoen, met voorrang een woning krijgen in de gemeente Amsterdam. De personeelstekorten in deze sectoren werden vanaf het begin door de gemeente als reden aangewezen voor het kiezen van juist deze drie groepen. Onze korte beleidsanalyse laat zien dat pas in een later stadium, nadat de voorrangsregeling al even liep, ook een meer normatieve dimensie aan de regeling werd gegeven (Gemeente Amsterdam 2022a; Gemeente Amsterdam 2022c). Zorg, onderwijs en politie zijn “beroepen met een maatschappelijke betekenis” (ibid.).

In het vorige hoofdstuk is de woningmarktproblematiek van Amsterdam in de context gezet van bredere mondiale ontwikkelingen. In dit hoofdstuk zullen we een blik werpen op het concept ‘sleutelberoep’.