“We wachten op de start van de tour van Independence Hall. De deuren zijn nog niet open en je ruikt de oudheid al. Eenmaal binnen krijgen we een tour van de rechtbank en de zaal waar de Declaration of Independence is getekend. Om te bedenken dat het op deze plek is dat het de “United States” werden heeft een grote indruk op mij achtergelaten.

Het meeste indruk maakte het verhaal van de dakloze student die woonde in daklozenopvang DePaul. Dit raakte mij heel erg en ik besefte op dat moment ook hoe dankbaar ik moet zijn dat ik in Nederland geboren ben. Ik bewonder het hoe sterk hij is en dat hij er het beste van probeert te maken. Waardoor het mij zo raakt komt ook door het besef dat ik ook in zijn schoenen had kunnen staan als ik in Amerika geboren zou zijn. De onrechtvaardigheid begint al bij het feit dat je geen keuze hebt in welk land je wordt geboren en welke sociale voorzieningen daar allemaal zijn, of juist niet zijn.

“Toevallig was het op zaterdag National Constitution day. Wat de meeste indruk op mij maakte was de tentoonstelling over de verschillende amendents zoals de afschaffing van de slavernij. Wat goed naar voren kwam in de tentoonstelling is dat door de afschaffing van de slavernij de verdeeldheid pas begon. Zo konden ‘zwarte’ mensen bijvoorbeeld geen bankrekening open.

Hoe absurd dit ook klinkt en ik ook echt niet snap waarom er niks aan gedaan wordt, kan ik wel begrijpen waarom steeds meer mensen een geweer in huis halen. Want als er bij mijn in de buurt bijvoorbeeld ook steeds meer wordt ingebroken zou ik ook een knuppel neerleggen bij de voordeur. Het is nog erger om dan te horen hoe makkelijk het is om aan een pistool te komen. Er wordt wel gekeken of je een strafblad maar dit wordt niet altijd gelijk bijgewerkt. Dus als je gister een misdaad hebt gepleegd kan je vandaag nog aan een pistool komen.

Het was uiterst bijzonder om Philadelphia, de grootste maar armste stad, en Washington D.C, de hoofdstad van de Verenigde Staten, te mogen beleven en analyseren. Voor een bestuurskundige was deze reis een absolute verrijking op het gebied van onder andere sociale rechtvaardigheid, politiek-bestuurlijke stelsels en maatschappelijke vraagstukken.

Ik heb gezien dat er verliezers zijn. En met verliezers doel ik niet op een paar burgers, maar hele maatschappijen waarbij emotie, hopeloosheid en onzekerheid centraal staan. De heroïnenaalden, urinegeuren en mensen met urgente mentale ziekten op straat hebben mij nachten wakker gehouden. Het is een heel ander verhaal wanneer je het met je eigen ogen kan meemaken.

Het programma was relatief intens. Dit kwam mede door het korte tijdsbestek dat wij hadden.

Het was een eer om deze levenservaring te mogen ervaren. Ik wil hierbij mijn inspirerende docenten en de Hogeschool van Amsterdam hartelijk bedanken. Ik ben van mening dat deze ervaring een absolute verrijking is voor mijn bestuurlijke visie, zowel voor nu als in de toekomst.”

In september maakten 29 vierdejaarsstudenten en 4 docenten van de opleiding Bestuurskunde een lang gedroomde studiereis naar de Verenigde Staten. Een week lang leidde samenwerkingspartner Drexel University deze groep rond in de stad Philadelphia, langs plekken en sprekers waar vele lessen werden geleerd over het thema sociale (on)rechtvaardigheid en hoe steden en landen verschillen in hun politiek systeem, hun aanpak en de problematiek. In dit artikel een aantal fragmenten van verhalen die studenten schreven voor een speciaal samengestelde reisbundel. Naast deze bundel is er ook een videoverslag gemaakt door twee studenten en hebben de docenten de reis nabesproken in een podcast. 

“Met plekken als Independence Hall, het Betsy Ross House en het graf van een van de vaders van de Amerikaanse onafhankelijkheid: Benjamin Franklin, voelde deze omgeving als een openluchtmuseum. Met elke stap die ik zette, voelde ik de volgende bladzijde in het geschiedenisboek omgeslagen worden. Een gigantische campus in West-Philadelphia, die gedeeld wordt door de Ivy League University of Pennsylvania, Drexel University en Saint Joseph’s University. Na een kleine oriëntatie is het behoorlijk lachwekkend, dat we met een serieus gezicht kunnen verkondigen, dat wij normaliter studeren aan de Amstelcampus. “Go big or go home” is een mantra, die de Amerikanen toepassen op alles wat ze doen.”

Sociale onrechtvaardigheid zit diep in de systeem van Amerika, hoe het land functioneert. Zo werd er ons vertelt over het begrip ‘red lining’. Dit houdt in dat de gemeente op een plattegrond van de stad rode lijnen op heeft getekend. Als je in een buurt woont die binnen een rode lijn valt heb je veel minder kans op het krijgen van bijvoorbeeld een hypotheek. Er is geen wettelijke grondslag voor deze regel en is dus ooit in gevoerd door de gemeente en bestaat nog steeds. Ik sta hier echt versteld van en vind het moeilijk om te bevatten dat dit gewoon kan. Dit is heel onrechtvaardig, in Nederland zou dit niet zomaar kunnen gebeuren. In Nederland is het van belang dat er een wettelijke en bestuurlijke grondslag is.

Alles is groter in Amerika, zegt men terecht. Ook de tegenstellingen en maatschappelijke problemen zijn groter. Onveiligheid en gebrekkige toegang tot zorg en onderwijs zijn de realiteit.”

“Ik heb op de reis geleerd dat er nog zo veel te leren valt en dat sociale rechtvaardigheid allesbehalve vanzelfsprekend is. De reis heeft mij gemotiveerd om me nog meer in te zetten voor ‘de ander’. In het homeless shelter zag ik hoe veel impact je kan hebben in iemands leven. Zelf heb ik mij geen een keer onveilig gevoeld in de stad. Ik voelde me eigenlijk helemaal thuis en liep met een grote glimlach door de straten van Philly.

Al bij de eerste kennismaking had ik gelijk een klik met enkele Drexel studenten. We hebben samen gebeachvolleybalt en hebben meteen plannen gemaakt om samen te eten die avond erna. We zijn toen met een groep van twintig (waarvan vijf Philly’s) uit eten geweest bij een sushi restaurant. Ik vond ze heel erg vriendelijk en behulpzaam. Ik heb heel veel zin om ze in december te verwelkomen in Amsterdam!”

“Als ik terugkijk op mijn reiservaring moet ik zeggen dat ik het erg waardevol en leerzaam vond om mee te mogen doen. Ik ben tot zoveel inzichten gekomen als het gaat over onrechtvaardigheid en armoede en verschillen in beleid. Natuurlijk lees je er altijd wel over, het blijft altijd toch op een soort afstand in je belevingswereld. Nu ik het van zo dichtbij heb meegemaakt en het heb gezien heeft het me op een hele andere manier geraakt.

Ik heb tijdens de reis het verschil tussen het centrum van Philadelphia en de buitenwijken gezien. Hoe mensen leven in verouderde, afgedankte en verloederde huizen en buurten. De geschiedenis van Amerika en haar Constitutie heeft ervoor gezorgd dat mensen van kleur systematisch te maken krijgen met onrechtvaardigheid, kansongelijkheid en uitsluiting. Ik ben meer tot inzicht gekomen dat, omdat Amerika nog zo trots vast blijft houden aan haar geschiedenis, ze nog een hele lange weg te gaan hebben naar rechtvaardigheid, kan gelijkheid en inclusie.

Onrechtvaardigheid is een kwestie die iedereen op de wereld op een moment in zijn of haar leven zal meemaken. Of het nou voor een studiereis is, bij het zoeken van een baan of woning of zelfs in sociale gelegenheden. Wat ik duidelijk probeer te maken is dat je onrechtvaardigheid nooit in z’n geheel kan uitsluiten.”

“Als mensen vol enthousiasme vragen hoe ik het heb gehad in ‘’Amerika’’, vind ik het moeilijk om onder woorden te brengen hoe ik de reis heb ervaren. Ik heb het prachtig gevonden, de architectuur, op stap met medestudenten, de vriendelijke bewoners van Philadelphia. Toch staan ook de heroïnenaalden op het treinspoor op mijn netvlies. Ik  voel het ongemak nog door mijn lichaam als ik terugdenk aan die dakloze buiten bewustzijn op straat, want leefde dit persoon nog wel?

Alles is zo groot in Amerika. De huizen, de winkels, de gebouwen, de straten, alles is groot en overweldigend. Ik ben meteen gaan wandelen door de stad heen. Ik voelde mij echt thuis en ik heb mij nooit onveilig gevoeld. Hoewel ik de volgende ochtend wakker werd van geschreeuw onder mijn raam en er twee mensen pistolen tegenover elkaar hielden, heb ik nooit zelf directe dreiging ervaren.

In Philadelphia besefte ik mij dat Amerika eigenlijk een derdewereldland is met een mooie strik eromheen. Zoveel mensen hadden hulp nodig en wie ging ze helpen? We zijn naar prachtige locaties geweest waar mensen met donaties, vrijwilligers en steun van lokale organisaties een aantal daklozen opvangen om hen te helpen. Prachtig, alleen mijn bestuurskunde brein had hier moeite mee. Dit was dweilen met de kraan open. Je helpt misschien 0,5% van de mensen in nood. Begrijp me niet verkeerd ik ben ontzettend blij dat deze mensen anderen helpen en dit moeten ze blijven doen, alleen het is te weinig. Waar is de overheid en hun steun en hulp?”

“Bij terugkomst op het station zag ik iemand midden in het stationshal liggen die een overdosis had aan drugs, en ik was nog maar net een uur in Amerika. Ik schrok hier erg van, direct zag ik al de verliezers in Amerika. We gingen naar de City Hall, we spraken daar met hoge functionarissen van de stad. Zij vertelden ons onder anderen wat ze deden om de stad te verbeteren. De City Hall is immens groot en prachtig gedecoreerd. Ik vond het erg bijzonder om daar te zijn.

Toen we aankwamen bij DePaul opvanglocaties werden we vriendelijk ontvangen door de directeur en we kregen soft pretzels en schepijs. Er kwam een jongen aan het woord (rond de 18 jaar) die ook dakloos is geworden en werd opgevangen door de locatie zodat hij kan gaan studeren. Dit heeft me echt doen realiseren in wat voor extremen er in Amerika is. Aan de ene kant heb je de witte Amerikanen in de buitenwijken die in prachtige wijken wonen, maar aan de andere kant heb je ook de erg slechte wijken waar vooral mensen van kleur wonen.

Amerika heeft weinig overheidsbemoeienis, mensen zijn op elkaar aangewezen. Je moet dus terugvallen op de community als je hulp nodig hebt. Niet omdat het leuk is, maar omdat het noodzakelijk is. Als je in één van de slechtere wijken woont, dan heeft de community minder middelen voor je als je in de problemen komt. En dit is dus iets wat ik erg onrechtvaardig vindt. Het maakt namelijk in Amerika echt heel erg uit waar je wieg staat.”

Met dank aan de opleiding Bestuurskunde en het FMR International Office van de HvA voor het mogelijk maken van deze reis, en diepe waardering voor partner Drexel University in de persoon van Cyndi Rickards die met haar netwerk deze onvergetelijke leerervaring mogelijk heeft gemaakt.