Bij feminisme denken veel mensen aan de strijd voor de rechten van de vrouw. Misschien zie je vrouwen in tuinbroeken voor je, die weigeren BH’s te dragen of hun oksels te scheren. Misschien denk je aan de ‘Baas in Eigen Buik’ campagne van de dolle mina’s in de jaren 70. Wellicht heb je de berichten over de strijd van de vrouwen in Iran gezien of was je bij het ‘Jin Jiyan Azadi’ protest op 16 oktober.
Vrouwen hebben inderdaad een belangrijke rol gespeeld in het ontstaan van de feministische beweging. Maar inmiddels weten we ook: feminisme is niet alleen iets voor vrouwen, het betreft iedereen. Zo liepen bij de Feminist March afgelopen maart ook veel mannen, trans- en non-binaire personen mee. Deze opkomst laat zien hoe divers de beweging inmiddels geworden is en bevestigt: iedereen die zich onderdrukt voelt door de huidige normen en behoefte heeft aan emancipatie kan zich feminist noemen.
In deze editie van Bewogen Stad laten we zien hoe feminisme zich in verschillende facetten manifesteert in de stad. Hiermee hopen we een bijdrage te leveren aan een breder begrip van wat feminisme is, waarom het zo’n relevant actueel thema is en hoe feminisme (al dan niet) doorwerkt in praktijk en bestuur van grootstedelijke vraagstukken. Een bekend voorbeeld van de doorwerking van een feministisch vraagstuk in grootstedelijk beleid is de ‘wildplas gate’, waarbij een vrouw de opgelegde boete voor wildplassen aankaartte. Zij won de rechtszaak van de gemeente met als argument dat de stad te weinig plasplekken voor vrouwen telt, terwijl er wel genoeg plaskrullen zijn voor mannen. Dat de wereld is ingericht voor de ‘reference man’, de standaard witte gezonde man, is zichtbaar als je kijkt voor wie deze ontworpen is. Je ziet het terug in het ontwerp van steden, gebruiksvoorwerpen en de medische zorg. Je merkt het aan de waardering van mannelijke eigenschappen op de werkvloer, in de sport en in de media. Maar je ziet ook dat er een tegenbeweging gaande is, waarbij er steeds meer rekening wordt gehouden met de behoeftes van diverse soorten groepen. In Wenen en Barcelona bijvoorbeeld, hebben feministische collectieven zich ingezet voor meer vrouwvriendelijke steden, die de openbare ruimte ook voor andere groepen toegankelijker maakt.
De emancipatie van vrouwen en andere achtergestelde groepen kent verschillende tempo’s op verschillende plekken in de wereld. Het is geen lineair proces, maar gaat met golven. Die golven stuwen vaak vooruitgang, maar soms is er sprake van regressie en moeten verworven rechten opnieuw bevochten worden, zoals de herinvoering van het abortusverbod in de Verenigde Staten duidelijk illustreert. Maar globaal spreken we in het westen van vier feministische golven. De eerste golf betrof het stemrecht voor vrouwen, de tweede golf het zelfbeschikkingsrecht en de derde golf gelijke behandeling van man en vrouw. In elke golf worden ook weer de doelstellingen van de vorige golf geëvalueerd, en indien nodig opnieuw aangekaart. Zo ook in de huidige feministische golf, die als de vierde wordt aangeduid. Het feminisme van nu is intersectioneel, waarbij we aandacht vestigen op meer factoren dan alleen de conventionele man-vrouw verhoudingen die iemands ervaring beïnvloeden, en benadrukken we hoe deze uiteenlopende factoren elkaar kruisen. Naast gender in al haar modulaties zijn ook iemands seksuele voorkeur, achtergrond, opleiding, fysieke of mentale gesteldheid van toepassing. Zo zal een transman van kleur bepaalde uitdagingen ervaren, die weer heel anders zijn dan die van een cis vrouw in een rolstoel. Het feminisme zet zich in voor al deze groepen.
In deze editie van Bewogen Stad passen we het feministische perspectief toe op verschillende thema’s, bijvoorbeeld op de inrichting van de stad, de ontwikkeling van het onderwijs en het versnellen van de energietransitie. De meeste artikelen gaan over de inrichting en het besturen van de stad, de expertise van het CoE UGSI. We spraken een aantal deskundigen over hun visie op de feministische stad, zoals Anna Vos, Merel Pechtold en May East. HvA-studentes Sela Graaven en Kamily Al-Kahef vertelden ons hoe zij hun studietijd ervaren en welke rol hun vrouw-zijn daar in speelt. Jopie Nooren, voorzitter van het CvB, vertelt welke rol feminisme speelt in haar visie op het onderwijs. Ook laten we een aantal vernieuwende perspectieven zien: Renée Heller belicht de rol van feminisme in techniek, Lena Bäunker reflecteert op de kracht van luisteren en Tariq Reingoud vertelt over de onmisbare rol van de man in de feministische strijd. Deze bijdragen laten zien dat hoewel er al veel bereikt is, er nog veel meer te doen is om de verschillen gelijk te trekken. We hopen jou als lezer hiermee te inspireren en nodigen je uit om perspectieven in te brengen, die wij nog niet kennen.
Veel leesplezier!
Feministische perspectieven op de stad
VOORWOORD
Julie Ferguson & Marthe Singelenberg
Bij feminisme denken veel mensen aan de strijd voor de rechten van de vrouw. Misschien zie je vrouwen in tuinbroeken voor je, die weigeren BH’s te dragen of hun oksels te scheren. Misschien denk je aan de ‘Baas in Eigen Buik’ campagne van de dolle mina’s in de jaren ‘70. Wellicht heb je de berichten over de strijd van de vrouwen in Iran gezien, of was je bij het ‘Jin Jiyan Azadi’ protest op 16 oktober.
Vrouwen hebben inderdaad een belangrijke rol gespeeld in het ontstaan van de feministische beweging. Maar inmiddels weten we ook: feminisme is niet alleen iets voor vrouwen, het betreft iedereen. Zo liepen bij de Feminist March afgelopen maart ook veel mannen, trans- en non-binaire personen mee. Deze opkomst laat zien hoe divers de beweging inmiddels geworden is en bevestigt: iedereen die zich onderdrukt voelt door de huidige normen en behoefte heeft aan emancipatie kan zich feminist noemen.
In deze editie van Bewogen Stad laten we zien hoe feminisme in verschillende facetten zich manifesteert in de stad. Hiermee hopen we een bijdrage te leveren aan een breder begrip van wat feminisme is, waarom het zo’n relevant actueel thema is, en hoe feminisme (al dan niet) doorwerkt in praktijk en bestuur van grootstedelijke vraagstukken. Een bekend voorbeeld van de doorwerking van een feministisch vraagstuk in grootstedelijk beleid is de ‘wildplas gate’, waarbij een vrouw de opgelegde boete voor wildplassen aankaartte. Zij won de rechtszaak van de gemeente, met als argument dat de stad te weinig plasplekken voor vrouwen telt, terwijl er wel genoeg plaskrullen zijn voor mannen. Dat de wereld is ingericht voor de ‘reference man’, de standaard witte gezonde man, is zichtbaar als je kijkt voor wie deze ontworpen is. Je ziet het terug in het ontwerp van steden, gebruiksvoorwerpen en de medische zorg. Je merkt het aan de waardering van mannelijke eigenschappen op de werkvloer, in de sport en in de media. Maar je ziet ook dat er een tegenbeweging gaande is, waarbij er steeds meer rekening wordt gehouden met de behoeftes van diverse soorten groepen. In Wenen en Barcelona, bijvoorbeeld, hebben feministische collectieven zich ingezet voor meer vrouwvriendelijke steden, die de openbare ruimte ook voor andere groepen toegankelijker maakt.
De emancipatie van vrouwen en andere achtergestelde groepen kent verschillende tempo’s op verschillende plekken in de wereld. Het is geen lineair proces, maar gaat met golven. Die golven stuwen vaak vooruitgang, maar soms is er sprake van regressie en moeten verworven rechten opnieuw bevochten worden, zoals de herinvoering van het abortusverbod in de Verenigde Staten duidelijk illustreert. Maar globaal spreken we in het westen van vier feministische golven. De eerste golf betrof het stemrecht voor vrouwen, de tweede golf het zelfbeschikkingsrecht en de derde golf gelijke behandeling van man en vrouw. In elke golf worden ook weer de doelstellingen van de vorige golf geëvalueerd, en indien nodig weer opnieuw aangekaart. Zo ook in de huidige feministische golf, die als de vierde wordt aangeduid. Het feminisme van nu is intersectioneel, waarbij we aandacht vestigen op meerdere factoren dan alleen de conventionele man-vrouw verhoudingen die iemands ervaring beïnvloeden, en benadrukken we hoe deze uiteenlopende factoren elkaar kruisen. Naast gender in al haar modulaties zijn ook van toepassing iemands seksuele voorkeur, achtergrond, opleiding, fysieke of mentale gesteldheid. Zo zal een transman van kleur bepaalde uitdagingen ervaren, die weer heel anders zijn dan die van een cis vrouw in een rolstoel. Het feminisme zet zich in voor al deze groepen.
In deze editie van Bewogen Stad passen we het feministische perspectief toe op verschillende thema’s, bijvoorbeeld op de inrichting van de stad, de ontwikkeling van het onderwijs en het versnellen van de energietransitie. De meeste artikelen gaan over de inrichting en het besturen van de stad, de expertise van het CoE UGSI. We spraken een aantal deskundigen over hun visie op de feministische stad, zoals Anna Vos, Merel Pechtold en May East. HvA studentes Sela Graaven en Kamily Al-Kahef vertelden ons hoe zij hun studietijd ervaren en welke rol hun vrouw zijn daar in speelt. Jopie Nooren, voorzitter van het CvB, vertelt welke rol feminisme speelt in haar visie op het onderwijs. Ook laten we een aantal vernieuwende perspectieven zien: Renée Heller belicht de rol van feminisme in techniek, Lena Bäunker reflecteert op de kracht van luisteren en Tariq Reingoud vertelt over de onmisbare rol van de man in de feministische strijd. Deze bijdragen laten zien dat hoewel er al veel bereikt is, er nog veel meer te doen is om de verschillen gelijk te trekken. We hopen jou als lezer hiermee te inspireren en nodigen je uit om perspectieven in te brengen, die wij nog niet kennen. Veel leesplezier!